وب سایت شخصی محمدرضا شایق عضو هیأت علمی دانشگاه
یکی از مباحث مهم در عرصۀ فقه و تفسیر قرآن کریم، موضوع آزادی دین در اسلام است. طبق آیات نفی اکراه، هرکسی در انتخاب دین آزاد است و طبق ظاهر آیات سیف، افراد در انتخاب دین آزاد نیستند. بین آیات سیف و نفی اکراه، یکی از این چهار رابطه برقرار می‌شود: ۱٫ آیات سیف ناسخ آیات نفی اکراهند، بنابراین با نزول این آیات حکم آزادی دین نسخ شده است؛ ۲٫ عکس مورد قبل؛ یعنی با نزول آیات نفی اکراه، مسئلۀ اکراه در دین نسخ شده است؛ ۳٫ آیات سیف مخصص عموم آیات نفی اکراه هستند، بنابراین افراد در انتخاب دین آزادند، مگر در مواردی که در آیات سیف بیان شده است؛ ۴٫ آیات سیف ناظر به اکراه ظاهری و آیات نفی اکراه ناظر به اکراه باطنی است، پس افراد در باطن مختارند نه در ظاهر. به‌دلیل نزول آیۀ ۲۹ سوره توبه بعد از آیات سیف (که دلیل آزادی اهل کتاب در دینداری به شرط پرداخت جزیه است) فرض اول منتفی می‌شود؛ زیرا مستلزم این است که آیات سیف بعد از ناسخ بودن، مجدداً نسخ شده باشد. فرض دوم هم مستلزم تقدم ناسخ بر منسوخ خواهد بود. در این مبحث با روش و براهین نو و روشن، بر صحت صورت سوم استدلال می‌شود.
